📍داشتن شعور و فهم، یک فضیلت است و به هیچ وجه وضعیت اولیه انسانی نیست تا ما انتظار داشته باشیم همه باشعور و فهمیده باشند، چنانکه انتظار داریم همه انسانها قوه غاذیه و شهویه داشته باشند.
فهم و شعور، مانند اشتها به غذا یا میل جنسی نیست که همه انسانها به حکم انسان بودنشان دارا باشند. باید سعی و تلاش کرد تا فهمیده و با شعور شد. یونانیان این سعی و تلاش را “پاییدیا” (παιδεία) می نامیدند.
به تعبیر گادامر: “پاییدیا عبارت است از شکل بخشیدن به هماهنگی درونی روح آدمی، هماهنگی میان آنچه در او شدت و ملایمت دارد. هماهنگی میان آنچه ارادی و فلسفی است.”
اگر کسی را بیشعور و نفهم یافتید، بدانید که او از این ناهماهنگی رنج میبرد. و اگر خودتان هم از این ناهماهنگی رنج میبرید، بدانید که شما نیز در زمره همان کسانی هستید که شما را رنج میدهند.
این هماهنگی روح یک ظهور عینی دارد که نامش اخلاق است. هرچند اخلاق را نباید همان پاییدیا دانست، بل پاییدیا اعم از اخلاق است و اخلاق جزیی از ان است.
افلاطون به درستی به نقش مهم موسیقی پی برده بود. او میدانست که موسیقی هارمونی درونی برای انسان به ارمغان می اورد، چندانکه قانون همین وظیفه را در بیرون دارد.
وی در کتاب چهارم جمهوری، نوشته بود:
«گفت: آشفتگی و بی قانونی، در موسیقی آسان رخنه میکند، بی آنکه کسی باخبر شود.
گفتم: علت آن است که آشفتگی در موسیقی به صورت بازی و تفریح نمایان میگردد و هیچ کس گمان نمیکند اثر بدی از آن ناشی شود.
گفت: اثری هم ندارد جز اینکه نخست موسیقی جایگزین میشود و سپس پنهان و بی صدا در اخلاق و رسوم و آداب رخنه میکند. پس از آن تندتر و آشکارتر پیش میرود و در روابط افراد نمایان میگردد و تمام جامعه را مسموم میسازد. از آن پس با کمال گستاخی به قوانین و حتی قانون اساسی روی می آورد و زندگی فردی و اجتماعی را بکلی تباه میسازد.»
اگر نظم درونی (موسیقی) فرو بریزد، نظم بیرونی (قانون) نه تنها کارساز نیست بل به دیکتاتوری منجر میشود. از اینروست که جامعه ای که حکمرانان آن مخالف موسیقی هستند را باید جامعه ای بی اخلاق دانست. در چنین جامعه ای نه تنها نظم موسیقیایی وجود ندارد، بلکه موسیقی و آموزش آن را حرام می دانند ولی چون توان اجرای عینی این نظرگاه را ندارد، تنها به آشوب موسیقیایی بسنده میکند.
پس اگر دنبال فهم و شعور هستید، ذائقه موسیقیایی خود را اصلاح کنید و اینرا به مثابه یک هماهنگی برای روح بدانید. برای فضیلت باید تلاش کرد.
